६ भदाै, काठमाडाैँ। गुगलदेखि फेसबुकसम्म, जुमदेखि युट्युबसम्म हाम्रो डाटा र व्यक्तिगत जानकारीहरु लुकेका हुन्छन्। त्यसलाई अरुबाट बचाएर राख्नको लागि पासवर्ड दिईइको हुन्छ। तर कति व्यक्तिले सहि रुपमा पासवर्ड नराखेर आफ्नो अकाउन्ट गुमाउन पर्दछ।

सहि पासवर्ड हुनु अहिलेको समयमा एकदमै आवश्यक छ। ह्याकरहरू दिनरात नयाँ नयाँ प्रविधि र तरिका प्रयोग गरेर हाम्रो पासवर्ड खोज्न प्रयास गर्दछन्। त्यसकारण पनि अहिले एकदमै सतर्क बहेरा आफ्नो पासवर्ड बचाउनु आवश्यक बनेको छ।

आज हामी पासवर्ड राख्दा गर्न हुने र नहुने कुराहरु बारे छलफल गर्छौ।

दुई-कारक प्रमाणीकरण प्रयोग गर्ने (Two-factor authentication)

पासवर्ड मात्र प्रयोग गर्नु भनेको वेबसाइटमा आफूलाई प्रमाणित गर्ने सुरक्षित तरिका होइन। त्यस कारण पनि दुइ-कारक प्रमाणीकरणको बारेमा बुझ्नु आवश्यक छ।

यो तरिकाबाट तपाईँले आफ्नो प्रयोगकर्ता नाम र पासवर्डको साथमा आफ्नो नम्बरको जानकारी दिनु पर्ने हुन्छ। यसले गर्दा तपाइँ नै यसमा लग इन गर्दै हुनुहुन्छ भनि प्रमाणित गर्न दिईइको नम्बरमा टेक्स्ट म्यासेज प्राप्त गर्न सक्नुहुनेछ। यसले अझै बलियो तरिकाले तपाइको खाताहरु सुरक्षित राख्दछ।

यो पठाईएको नम्बर हरेक पटक फरक हुने हुदा जबसम्म कसैले तपाईंको पासवर्ड जान्दैन र तपाईंको फोन हुँदैन तबसम्म उनीहरूले तपाईंको खातामा पहुँच प्राप्त गर्न सक्दैनन्।

यो तरिकाले पासवर्डभन्दा पनि धेरै सुरक्षित बनाउदछ।

सबै वेबसाइटमा एउटै पासवर्ड प्रयोग नगर्ने

हामीले प्रायजसो सबैतिर खाता बनाउदा भिन्न भिन्न पासवर्ड राख्नु भन्दा सबैतिर उही पासवर्ड राखे सजिलो भइहाल्छ नि भनि सोच्दछौ। तर यस्तो गर्नु एकदम असुरक्षित हुन्छ।

केहि गरेर ह्याकरले एउटा साइटमा तपाइको प्रयोगकर्ता नाम र पासवर्ड थाहा पाउन सक्दछ। यदि तपाइले सबै तिर उही पासवर्ड राख्नु भएको छ भने तिनीहरूसँग धेरै साइटहरूको लागि तपाईंको प्रयोगकर्ता नाम र पासवर्ड हुनेछ।

विशेष गरेर तपाईंले अनलाइन बैंकिंग प्रयोग गर्दा धेरै लगनशील र धेरै सचेत हुन आवश्यक छ।

आफ्नो पासवर्ड अरुलाई नदिने

अहिलेको डिजिटल संसारमा तपाइको पासवर्ड भनेको तपाइको सम्पत्ति जस्तै हो। यसलाई झुक्किएर पनि अरु कसैलाई दिनु हुदैन। चाहे त्यो तपाइको परिवार होस् वा साथिभाइ नै किन नहुन्, तपाइको पासवर्ड केवल तपाइँसँग नै सिमित हुनु पर्दछ।

अक्षर र नम्बर सहित १५ देखि २० क्यारेक्टर भएको पासवर्ड राख्ने

तपाइको जीवनसँग सम्बन्धित कुनै पनि विशेष जानकारी तपाइको पासवर्डमा हुनुहुदैन। जन्म मिति, परिवारको सदस्यको नाम, पाल्तु जनावरको नाम, विशेष दिनहरु, आदि जस्ता कुराहरुलाई तपाइले झुक्किएर पनि आफ्नो पासवर्डमा राख्नु हुदैन।

त्यसै गरि कुनै पनि भएको शब्दलाई जुन सब्दाकोशमा भेटिने सम्भावना हुन्छ, त्यसको सब्दहरुलाई सकेसम्म आफ्नो पासवर्डबाट निषेद गर्नु पर्छ।

अक्षर र संख्या दुवै सहित कुनै क्यारेक्टरलाई प्रयोग गर्ने प्रयास गर्नुहोस्। हुन सक्छ तपाईंको मनपर्ने फुटबल टोलीमा खेलाडीहरूको नामको पहिलो अक्षर प्रयोग गर्नुहोस् वा तपाईंले स्कूलमा सिकेको गीतको कुनै लाइन हुन्छ, सबै कुराहरु मिसाएर एउटा लामो दह्रो पासवर्ड बनाउन आवश्यक छ।

पासवर्ड सकेसम्म १५ वा २० क्यारेक्टरहरू सम्म राख्दा राम्रो हुन्छ। केहि सम्भावित पासवर्डहरु यस्ता छन्:

rZy-0g5&ho3@TT

h0^^Ud01&@-)