Trending:

टिकटकमाथिको प्रतिबन्धविरुद्ध दायर रिट निवेदन ‘हेर्न नभ्याइने’ सूचीमा नेपालमा दर्ताका लागि टिकटकले पठायो पत्र सामाजिक संजाल परिदृश्य : अवसर, चुनौती, र जिम्मेवार प्रयोग जाजरकोटमा नेपाल टेलिकमको ‘नमुना सेवा’ सुरु टिकटक प्रतिवन्धबिरुद्धको रिटमा आजदेखि सुनुवाई भूकम्प प्रभावित जिल्लामा टेलिकमको नमुना सेवा टिकटकको प्रयोग भइरहेको भए जानकारी गराउन प्राधिकरणको अनुरोध सामाजिक सञ्जालमार्फत स्वस्तिमा खड्काको आक्रोश चीनले सुरु गर्‍यो विश्वकै तीव्र गतिको इन्टरनेट सेवा, एक सेकेन्डमा १५० एचडी फिल्म पठाउन सकिने टिकटक बन्द गर्ने निर्णयमा युवाहरूले गरे मैनबत्ती प्रज्वलन टिकटक बन्द गर्नु उचित होइन : शङ्कर पोखरेल रविले भने , “सामाजिक सञ्जाललाई नियमन गर्ने हो, बन्द गर्ने होइन” टुइटर फेसबुक पनि प्रतिबन्ध हुनसक्छ- राप्रपा अध्यक्ष लिङ्देन आज राति १२ बजे बाट टिकटक नचल्ने ‘द वल्ड एकेडेमी अफ साइन्स एण्ड टेक्नोलोजी’ मा डा पन्त चयन मोबाइल वालेटमा जम्मा गर्ने रकमको सीमा बढाइयो नेपाल टेलिकमको प्रबन्धक, प्रशासनको नतिजा सार्वजनिक इन्टरनेट र फोन सेवाबाट एक करोड अस्ट्रेलियाली बञ्चित पोखरामा तार भूमिगतको कामले गति लियो नेपालमा आईसीटीको इकोसिस्टम विकास गर्न क्यान महासंघ र यूएसएडबीच सहकार्यको घोषणा आइएमई ग्रुपद्वारा प्रधानमन्त्री दाहाललाई १ करोड ५० लाखको चेक हस्तान्तरण बुद्ध एयर भूकम्प प्रभावित क्षेत्रमा जाने राहत निःशुल्क ढुवानी गर्दै MDMS (एमडिएमएस) प्रणालीमा दर्ता नभएका फोन आजदेखि नचल्ने भूकम्पपीडितलाई आइएमई ग्रुपको एक करोड पचास लाख भूकम्पपीडितलाई प्राधिकरणको एक करोड सामाजिक सञ्जालको गलत प्रयोग गरे कारबाही हुने चेतावनी विद्युत महशुल नबुझाउने दुई सय ७६ ग्राहक कालोसूचीमा ईसेवाको कर्मचारी भएको भन्दै ठगी गर्ने पाँच पक्राउ नेपाल स्टार्टअप फेस्ट २०२३ डिसेम्बरमा हुने, सहभागिताका लागि आवेदन खुला पठाओ र इनड्राइभका ‘अफलाइन राइडर’ माथि प्रहरी निगरानी, ८३ जना पक्राउ कोड फेस्ट २०२३ सम्पन्न स्मार्टफोनको फिंगरप्रिन्टले काम गरेन ? यसरी समाधान गर्नुहोस् मोबाइल कभरमा तपाई पनि नोट राख्नुहुन्छ ? जान्नुहोस् किन यो गर्नु खतरनाक हुन सक्छ गुगल प्ले स्टोरबाट एप डाउनलोड गर्न सक्नु भएन ? यी पाँच तरिका अपनाउनुस् आइफोन १५ किन धेरै तात्छ ? एप्पल यसो भन्छ फेसबुक र इन्स्टाग्राम चलाउन अब पैसा तिर्नुपर्ने फेसबुक र इन्स्टाग्राम चलाउन अब पैसा तिर्नुपर्ने जलस्रोत अनुसन्धान केन्द्रद्वारा पहिरो पूर्वसूचना प्रविधिको नयाँ प्रयोग मानव बेचबिखनमा टिकटकको दुरुपयोग बढ्दै नेशनल पेमेन्ट गेटवेमा भ्रष्टाचार, सचिव मरासिनीसहित ९ जनाविरुद्ध मुद्दा दायर उपभोग नै नगरेको विद्युत् महसुल तिर्न सकिँदैन : उद्योगी चाडवाँडलाई लक्षित गर्दै आइएमई पेले ल्यायो आकर्षक क्यासब्याक तथा बम्पर उपहार अब आईएमई पेबाट एसआईपी भुक्तानी सजिलै गर्न सकिने त्रिभुवन अन्तर्राष्ट्रिय विमानस्थल आसपासमा चङ्गा, ड्रोन, बेलुन नउडाउन आग्रह फिफिया एपमार्फत अनलाइन ठगी गर्ने महिला पक्राउ आगामी १२ वर्षमा ऊर्जा क्षेत्रमा ४६ अर्ब डलर लगानी गर्ने सरकारको महत्वाकाङ्क्षी योजना सुनको मूल्य घट्दा चाँदी बढ्यो, कतिमा हुँदैछ कारोबार? शिक्षक आन्दोलनका कारण देशभरका सामुदायिक विद्यालय बन्द iOS 17 मा फोटोलाई स्टिकरमा कसरी बदल्ने स्मार्टफोन ब्राण्ड रियलमीको फ्यान फेस्ट हुदैँ
अपडेट

जलस्रोत अनुसन्धान केन्द्रद्वारा पहिरो पूर्वसूचना प्रविधिको नयाँ प्रयोग

१६ आश्विन २०८०, मंगलवार १२:०१
१६ आश्विन २०८०, मंगलवार १२:०१

काठमाडौं । नेपालमा पहिरोको पूर्वसूचना दिने नयाँ प्रविधिको परीक्षण सफल भएको जलस्रोत अनुसन्धान तथा विकास केन्द्रले जनाएको छ । प्रयोगशालामा परीक्षण सफल भइसकेकाले यो प्रविधिलाई पहिलो चरणमा नागढुंगा सुरुङको पश्चिम भाग, सुन्दरीजलको खड्कागाउँ र तामाकोशी–५ हाइड्रोपावर क्याम्पको माथिल्लो भाग गरी तीन ठाउँमा जडान गरिँदै छ । भविष्यमा पहिरोको अन्य जोखिम क्षेत्रमा पनि विस्तार गर्ने योजना छ । जलस्रोत अनुसन्धान तथा विकास केन्द्रकी कार्यकारी निर्देशक सरिता दवाडीका अनुसार ताररहित यो प्रविधिले जमिनको कम्पन र स्लोप ढल्काइको संकेत पाउनासाथ खतराको संकेत स्वरुप साइरन बजाउँछ । साइरन बज्नासाथ प्रभावित क्षेत्रका बासिन्दालाई सुरक्षित स्थानमा सार्न सकिन्छ । जमिनको कम्पन नाप्ने सेन्सरले स्वचालित रुपमा फिल्डमा नै खतराको संकेत स्वरुप साइरन बजाउने र जमिनबाट प्राप्त ढल्काइको डाटालाई कम्प्युटर सिस्टममा हेरेर र विश्लेषण गरेर पूर्व सतर्कता अपनाउन सकिने दोहोरो सुविधा भएकाले यो प्रविधिमार्फत् पहिरोबाट हुने जनधनको क्षति न्यूनीकरण गर्न सहयोग पुग्ने विश्वास गरिएको दवाडीले बताइन् । ‘यस प्रविधिको सफल परीक्षण भएसँगै पहिरोको पूर्वसूचना दिने प्रविधिको क्षेत्रमा अझ थप अनुसन्धान गरी आगामी दिनहरुमा यस्तो प्रविधि विस्तार गर्दै जाने योजनामा छौं,’ जलस्रोत अनुसन्धान तथा विकास केन्द्रकी कार्यकारी निर्देशक दवाडीले भनिन्, ‘यस प्रविधिको प्रयोगले पहिरोबाट हुनसक्ने सम्भावित दुर्घटना तथा जनधनको क्षति न्यूनीकरण गर्न सहयोग पुग्ने विश्वास छ ।’ गृह मन्त्रालय अन्तर्गतको राष्ट्रिय विपद जोखिम न्यूनीकरण तथा व्यवस्थापन प्राधिकरणको २०७९ सालको मनसुनजन्य विपदका घटनासहितको प्रतिवेदनअनुसार सो वर्ष पहिरोका सबैभन्दा धेरै ३१० वटा घटनाबाट ९२ जनाको मृत्यु भएको थियो । १७ जना वेपत्ता, ८० जना घाइते र १ हजार ९६८ परिवार पहिरोबाट प्रभावित भएका थिए ।

हेर्नुहोस् पहिरो पूर्वसूचना प्रविधिको नमूना परीक्षण:-

त्यसैले बाढीको पूर्वसूचना जस्तै पहिरोको पनि पूर्वसूचना प्रवाहका लागि सरकारी निकायहरु क्रियाशील छन् । सोही क्रियाशीलता अन्तर्गत देशका विभिन्न क्षेत्रका पहिरो जोखिम क्षेत्रबाट आएको अनुरोधको आधारमा पहिलो चरणमा नागढुंगा सुरुङको पश्चिम भाग, सुन्दरीजलको खड्का गाउँ र तामाकोशी–५ हाइड्रोपावर क्याम्पको माथिल्लो भाग गरी तीन ठाउँमा पहिरोको पूर्वसूचना प्रविधिको प्रयोग गर्न लागिएको केन्द्रका सीडीईजी डा। अनन्तमान सिंह प्रधान बताउँछन् ।

कस्तो छ पहिरोको पूर्वसूचना दिने नयाँ प्रविधि ?

यसअघि प्रयोगमा आएको प्रविधिमा सेन्सरले जमिनको विभिन्न डाटा मापन गरी सर्भरमा पठाउने र सर्भरले थ्रेसहोल्डको विश्लेषण गरी साइरनलाई सूचना दिने हुँदा कम्तिमा तीन मिनेटपछि मात्र खतराको सूचना प्राप्त हुन्थ्यो । तर अहिलेको नयाँ प्रविधिमा भने सेन्सरले नै थ्रेस होल्डको विश्लेषण गरी साइरनलाई सूचना दिने हुँदा रियल टाइममै छिटो र थप प्रभावकारी रुपमा सूचना सम्प्रेषण हुने डा. प्रधानको भनाइ छ । उनका अनुसार यस प्रविधिमा जमिनको कम्पन र झुकाव नाप्न छुट्टाछुट्टै दुई किसिमका सेन्सरहरु प्रयोग गरिएको छ । एउटा सेन्सर पहिरोको अति प्रभावित क्षेत्रको जमिनमा राखिन्छ । त्यसले प्रत्येक निर्धारित समयमा जमिनको झुकाव मापन गरी सर्भरमा डाटा पठाउँछ । सो डाटा कम्प्युटरमा हेरेर त्यसको विश्लेषण गरी पहिरो जानसक्ने अवस्थाको पूर्वपहिचान गर्न सकिन्छ । अर्को सेन्सरले भने पहिरो जानुपूर्व जमिनमा प्रवाह हुने पहिलो सुक्ष्म कम्पनको मापन गरी वस्ती नजिक राखिएको साइरनलाई सूचना दिन्छ र तुरुन्तै साइरन बज्दछ । उक्त सेन्सर जमिनको कम्पन नापेको एक सेकेण्डभन्दा पनि द्रुत गतिमा साइरन बज्ने गरी डिजाइन गरिएको छ । पहिरोको पूर्वसूचना दिने यो प्रविधि स्थापना गर्ने जिम्मा कन्सल्टेन्सी जियोकम इन्टरन्यास्नल, पेम्स र इनोभेटिभ इन्जिनियरिङ सर्भिसेजको जे।भी।ले पाएका हुन् । जलस्रोत अनुसन्धान तथा विकास केन्द्रले तयार पारेको स्पेसिफिकेसन अनुसार ६ महिना लगाएर नयाँ किसिमको पहिरोको पूर्वसूचना दिने प्रविधि तयार पारिएको जेभीबाट अध्ययनमा संलग्न इन्जिनियर तथा इनोभेटिभ इन्जिनियरिङ सर्भिसेजका प्रवन्ध निर्देशक अनुप खनालले जानकारी दिए ।खनालका अनुसार यस प्रविधिको डिजाइन तथा निर्माण नेपाली अध्ययन टोली र अमेरिकी कम्पनीको संयुक्त प्रयासमा गरिएको हो । यस प्रविधिमा प्रयोगमा आएका सम्पूर्ण उपकरणहरु स्वचालित र ताररहित छन् । उनका अनुसार सेन्सर र साइरनबीचको दुरी एक किलोमिटर टाढासम्म राखेर यसलाई प्रयोग गर्न सकिन्छ ।

यसअघि भएका परीक्षण :-

भूगर्भविद शिवकुमार बास्कोटाका अनुसार पहिरोले सधैं पूर्वसंकेत नदिए पनि कहिलेकाहिँ पूर्वसंकेत देखिन्छ । जस्तै जमिनमा चिरा परेको देखियो भने, जमिनबाट कटकट आवाज आयो भने, रुख वा बिजुलीका पोलहरु ढल्किए भने, पानीका मुहानहरु अस्वाभाविक रुपमा सुक्ने, नयाँ मूल देखा पर्ने, भइरहेका मूलमा धमिलो पानी आउने, भिरालो जमिनबाट ढुंगा माटो खस्ने, घरका झ्याल–ढोका खोल्न–बन्द गर्न एक्कासी गाह्रो हुने भएमा ती पहिरोका पूर्वसंकेतहरु हुन् । यस्ता कुनै संकेत देखिएका सतर्कता अपनाउनुपर्ने भूगर्भविदहरु बताउँछन् । पहिरो जानुअघिको अवस्था पत्ता लगाउन यसअघि भूकम्प प्रभावित गोरखा र दोलखामा उपकरणहरु जडान गरिएका थिए । दोलखाको कालिञ्चोक गाउँपालिकाको सुन्द्रावती गाउँमा अध्ययनको क्रममा प्रयोग गरिएको पहिरोको पूर्वसूचना प्रणालीबाट २०७५ साउनमा ११७ घरका झण्डै ५ सय जनालाई सुरक्षित स्थानमा सार्न मद्दत मिलेको थियो । सो अध्ययनमा संलग्न ललितपुरको पुल्चोक इन्जिनियरिङ अध्ययन संस्थानका डा। वसन्तराज अधिकारीका अनुसार पहिरोको जोखिम क्षेत्रका बासिन्दालाई मोबाइल फोनमा एसएमएसमार्फत् सूचना पठाएर सुरक्षित गरिएको थियो । यसैगरी गोरखाको खानी गाउँमा नेपाल विज्ञान तथा प्रविधि प्रज्ञा प्रतिष्ठान नाष्टको सहयोगमा राम–लक्षण रिमालले पनि पहिरोको पूर्वसूचना दिने प्रविधि परीक्षणका लागि जडान गरेका थिए । तर त्यसलाई पछि नियमित प्रयोगमा ल्याउन नसकिएको नाष्टका प्रवक्ता डा. रविन्द्र ढकालले जानकारी दिए । विगतका प्रयोगहरुको समेत पुनरावलोकन गरी अहिले नयाँ प्रविधिको डिजाइन गरिएको केन्द्रकी कार्यकारी निर्देशक दवाडीले बताइन् ।

यो खबर पढेर तपाईलाई कस्तो महसुस भयो ?