एजेन्सी। ५२ वर्षअघि गरिएको पहिलो मोबाइल कलले विश्वलाई नयाँ दिशा दियो। आजको स्मार्टफोन युगको यात्रा त्यही पहिलो कलबाट सुरु भएको हो। प्रविधिको निरन्तर विकाससँगै भविष्यमा अझ उन्नत मोबाइल प्रविधि आउने आशा गर्न सकिन्छ।
आजभन्दा ५२ वर्षअघि, अप्रिल ३, १९७३, पहिलो पटक मोबाइल फोनबाट कल गरिएको थियो। यो ऐतिहासिक क्षणले संसारभरको सञ्चार प्रविधिमा क्रान्ति ल्यायो।
पहिलो मोबाइल कल कसले गरे?
पहिलो मोबाइल कल मार्टिन कूपर (Martin Cooper) ले गरेका थिए। जो अमेरिकी प्रविधि कम्पनी मोटोरोला (Motorola) का इन्जिनियर थिए। उनले न्यूयोर्कको एक सडकबाट आफ्ना प्रतिस्पर्धी कम्पनी बेल ल्याब्स (Bell Labs) का इन्जिनियर जोएल एंगेल (Joel Engel) लाई फोन गरेका थिए।
कूपरले कल गरेपछि उनले भने, “हे Joel, म Martin Motorola बोल्दैछु। म तिमीसँग मोबाइल फोनबाट कुरा गरिरहेको छु।” यो छोटो संवाद आजको मोबाइल क्रान्तिको पहिलो पाइला बन्यो।
पहिलो मोबाइल फोन कस्तो थियो?
मार्टिन कूपरले प्रयोग गरेको पहिलो मोबाइल फोन Motorola DynaTAC 8000X थियो। यसको विशेषताहरू यस्ता थिए:
-तौल: १.१ किलोग्राम (२.४ पाउन्ड)
-उचाइ: २५ सेन्टिमिटर (१० इन्च)
-ब्याट्री: २५ मिनेट मात्र चल्थ्यो
-चार्जिङ समय: १० घण्टा लाग्थ्यो
आजको स्मार्टफोनको तुलनामा यो निकै ठुलो, भारी र अलि असहज थियो।तर यही आविष्कारको आधारमा आजका अत्याधुनिक स्मार्टफोनहरू बनेका छन्।
मोबाइल फोनको विकास यात्रा
पहिलो मोबाइल फोन आविष्कार भएको पाँच दशक बितिसक्दा मोबाइल प्रविधि अत्यन्त विकसित भइसकेको छ।
मुख्य परिवर्तनहरू:
१.१९८३ – पहिलो व्यावसायिक मोबाइल फोन Motorola DynaTAC 8000X सार्वजनिक
२.१९९० – GSM नेटवर्कको विकास, डिजिटल मोबाइल सेवा सुरु
३.२००० – GPRS, MMS र इन्टरनेट मोबाइलमा उपलब्ध
४.२००७ – एप्पलले पहिलो iPhone ल्याएर स्मार्टफोन क्रान्ति सुरु गर्यो
५.२०१९ – 5G नेटवर्कको सुरुवात, उच्चगति इन्टरनेट र स्मार्ट प्रविधि
नेपालमा मोबाइल सेवाको विकास
नेपालमा पहिलो मोबाइल सेवा १९९९ मा नेपाल टेलिकम (NTC) ले सुरु गरेको थियो। त्यसयता मोबाइल फोनको प्रयोग द्रुतगतिमा बढिरहेको छ। आज नेपालमा ९५% भन्दा बढी जनसंख्या मोबाइल फोनको पहुँचमा छ।
नेपालमा मोबाइल प्रविधिको महत्वपूर्ण चरणहरू:
१.१९९९ – नेपाल टेलिकमले GSM मोबाइल सेवा सुरु
२.२००३ – निजी क्षेत्रको प्रवेश, Ncell (पहिले Mero Mobile) को सुरुवात
३.२०१७ – 4G सेवा नेपालभरि विस्तार
४.२०२२ – 5G परीक्षण सुरु
आजको युगमा मोबाइल फोनको भूमिका
आज मोबाइल फोन सञ्चारको मात्र होइन। वित्तीय कारोबार, शिक्षा, स्वास्थ्य, मनोरञ्जन र व्यापारको प्रमुख साधन बनिसकेको छ। नेपालजस्तो विकासशील मुलुकमा पनि मोबाइल प्रविधिले डिजिटल रूपान्तरणमा ठूलो भूमिका खेलेको छ।
