काठमाडौं। अब स्मार्टफोन निर्माता कम्पनीहरूलाई आफ्ना फोनहरू पानी–धुलो प्रतिरोधी बनाउनु पर्ने साथै कम्तीमा ७ वर्षसम्म त्यसका पाटपुर्जाहरू उपलब्ध गराउनुपर्ने कानुनी बाध्यता लागू हुँदैछ। यो नयाँ नियम युरोपेली संघ (EU) मा लागू हुने भएको हो, जसले विश्वभर स्मार्टफोन उत्पादन र बिक्रीमा ठूलो प्रभाव पार्ने अनुमान गरिएको छ।
नयाँ नियमले के–के अनिवार्य गर्छ?
युरोपेली आयोगद्वारा प्रस्तावित र अब पारित हुन लागेको कानुनअनुसार स्मार्टफोन निर्माणका क्रममा निम्न मापदण्डहरू पालना गर्नुपर्नेछ:
पानी र धुलो प्रतिरोधी क्षमता:
स्मार्टफोन कम्तीमा IP67 स्तरको वाटर–डस्ट प्रोटेक्सन भएको हुनुपर्छ, ताकि सामान्य दुर्घटनामा पनि फोन बिग्रिन नदिने सुनिश्चितता मिलोस्।
७ वर्षसम्म पाटपुर्जा आपूर्ति:
निर्माता कम्पनीहरूले मोबाइल विक्रिपछि ७ वर्षसम्म त्यसका स्पेयर पार्ट्स (जस्तै ब्याट्री, स्क्रिन, चार्जिङ पोर्ट आदि) उपलब्ध गराउनु अनिवार्य हुनेछ।
स्वतन्त्र मर्मतको सुविधा:
पाटपुर्जा सामान्य मर्मतकर्ता (third-party repair shops) वा प्रयोगकर्ताले आफैं प्रयोग गर्न मिल्ने खालको हुनु पर्नेछ, जसले रिपेयर राइट (Right to Repair) लाई समर्थन गर्दछ।
लामो ब्याट्री आयु:
नयाँ मापदण्डअनुसार स्मार्टफोनको ब्याट्रीले कम्तीमा ५०० पटक चार्ज गर्दा पनि ८३% क्षमतासम्म काम गर्न सक्ने हुनुपर्नेछ।
सफ्टवेयर अपडेटको ग्यारेन्टी:
मोबाइल निर्माताले फोनको बजार प्रवेश पश्चात कम्तीमा ५ वर्षसम्म सफ्टवेयर सुरक्षा अपडेट प्रदान गर्नुपर्नेछ।
किन आवश्यक भयो यस्तो नियम?
युरोपेली संघले उपभोक्ताको अधिकारको संरक्षण गर्दै दिगो उपभोग (sustainable consumption) मा जोड दिएको हो। अनुसन्धानअनुसार, अहिले प्रायः मोबाइल प्रयोगकर्ताहरूले मोबाइल बिग्रिएपछि मर्मत गर्नभन्दा नयाँ किन्ने गर्छन्। तर मर्मत महँगो हुनु, पाटपुर्जा उपलब्ध नहुनु र कम्पनीहरूका नीति अपारदर्शी हुनुका कारण उपभोक्ताले विवशता महसुस गर्दै आएका थिए।
पर्यावरण संरक्षणमा पनि सहयोग
यस नियमले वातावरणीय प्रभाव घटाउनेछ। फोनहरू चाँडै फ्याँकिनु, ब्याट्री वा स्क्रिन बिग्रिएर प्रयोगविहीन हुनु र नयाँ फोन किन्ने प्रवृत्तिले इ–वेस्ट (electronic waste) बढाइरहेको थियो। नयाँ कानुनले मोबाइलको जीवनचक्र लम्ब्याएर वातावरणमैत्री बनाउने लक्ष्य राखेको छ।
यसको प्रभाव कता–कता पर्छ?
Apple, Samsung, Xiaomi लगायतका कम्पनीहरूले युरोपमा आफ्नो फोन बेच्न यी मापदण्ड अनिवार्य रूपमा पुरा गर्नु पर्नेछ। अन्य देशका उपभोक्ताहरूमा पनि यस्ता सुविधा माग्ने दबाब बढ्नेछ। फोन लामो समय टिक्ने, सजिलै मर्मत हुने र पाटपुर्जा सजिलै पाइने बजार विकास हुनेछ।
