तपाईँ महलहरू घुम्न जाँदा ख्याल गर्नु भएको छ भने प्राय जसो एउटा ठाउँमा ठुलो कुर्चीमा राखेर VR गेमहरू खेलाइन्छ। त्यो खेल्नको लागि एउटा हेडसेट दिन्छन् जसले हाम्रो आँखा छोप्छ। त्यो लगाइसकेपछि हेडसेटको स्क्रिनबाट हामीले कुनै अर्कै ठाउँ देख्छौ। त्यो लगाउँदा कुनै चस्मा लगाएर आफ्नै वरिपरि नै हेरेको आभास हुन्छ तर वास्तवमा त्यो ठाउँ केवल त्यो हेडसेटमा सीमित छ।

सरल भाषामा भन्नु पर्दा Virtual Reality (VR) कम्प्युटर र नयाँ प्रविधिको सहायताले बनाइएको एउटा यस्तो अवास्तविक संसार हो जसलाई हाम्रै संसार जस्तै देखाउन प्रयास गरिन्छ। सुन्दा अचम्म अनि डर लाग्ला तर VR वास्तवमा अहिलेको संसारको लागि एउटा देन सरह हो जसको प्रयोग 5G भित्र्याए पछि अझै फैलिँदै जान्छ।

हामीले Virtual Reality (VR) प्रायजसो गेम खेल्न अनि चलचित्रहरू हेर्न प्रयोग गरेको देखेका छौ तर VR को प्रयोग त्यहाँसम्म मात्र सीमित छैन। यसको सहायताले हामीले अनौठो अनुभूतिहरू लिन सक्छौ। VR को मदतले हामी चन्द्रमाको जमिनमा दौडनेदेखि समुन्द्रभित्रको संसार नियाल्न सक्छौ। यसको प्रयोग शिक्षा, खेलकुद, मनोरञ्जनदेखि तालिमसम्म हुन्छ। यसको सहायताले तपाईँ आफ्नो घर समेत नछोडीकन संसार घुम्न सक्नुहुन्छ र अरू थुप्रै कुराहरू गर्न सक्नुहुन्छ।

कस्ता छन् यसका मुख्य प्रयोजनका क्षेत्रहरु ?

१. शिक्षा र तालिम

विद्यार्थीलाई अप्ठ्यारो, खतरनाक वा कल्पना गर्न नसकिने विषयवस्तुहरू सहज रूपमा VR को मद्दतले बुझाउन सकिन्छ। शरीरको भित्री भागहरूदेखि समुन्द्रका जनावरहरूसम्म VR को सहायताले देखाउन अनि बुझाउन सहज हुन्छ। अर्को तर्फ, डाक्टर, पाइलट, आर्मीहरूलाई तालिम दिन VR को प्रयोग गर्न सकिन्छ। अहिले पाइलटहरूले प्लेन नै नउडाई त्यसबारे सबै जानिसकेका हुन्छन्। त्यस्तै डाक्टरहरूले पनि केही चिरफार गर्न अनि शरीरका अङ्गहरू चिन्न यसले धेरै सजिलो बनाएको छ।

२. नयाँ सिप सिक्न

सानादेखि ठुला सीपहरू सिक्न पहिले त्यही सिकाउने ठाउँमा धाएर जानु पर्दथ्यो भने अहिले हामीले सहजै VR को मदतले कुनै सिप सिक्न सक्छौ। चाहे त्यो कुनै वाद्यवादन सिक्न होस् या गाडी चलाउन सिक्न होस्, यसले सबैलाई सहज पारिदिएको छ। वास्तविक संसारकै नक्कल भएकोले यसमा सिक्न केही भिन्नता नहुने साथै अन्तै गएर सिक्दा हुने समय र पैसाको खर्च नहुने हुँदा यो धेरैमा लोकप्रिय छ।

३. भ्रमण

VR को सहायताले हामी संसारको जुन कुनामा पनि पुग्न सक्छौँ भने यसको प्रविधिले वास्तविक ठाउँभन्दा खासै भिन्नता नहुने हुँदा यसले पैसा र समयको बचत हुनुको साथै जोखिमबाट बचाउँछ। यदि तपाईँलाई सगरमाथा चढ्ने रहर छ तर डराउनु हुन्छ, या तपाई सहारा मरुभूमि हेर्न चाहनु हुन्छ भने हजारौँ पैसा खर्च गरेर ठुलो जोखिमका साथ त्यहाँ जानुभन्दा VR को मद्दतले एक छिनमा आफ्नो रहर पुरा गर्न सक्नुहुन्छ।

४. मनोरञ्जन

VR को सबैभन्दा बढी प्रयोग नै मनोरन्जनमा छ। गेम खेल्दा त्यसको सक्दो अनुभूति लिनेदेखि कुनै वास्तविक हलमै गएर चलचित्र हेर्ने सबै VR को देन हो। त्यसै गरी VR को अझै विकास हुँदै गयो भने कुनै स्टेडियममा चलिरहेको गेम देखि कुनै गायकको कन्सर्टसम्म हामीले घरबाटै हेर्न सक्छौ।

यसरी VR का थुप्रै प्रयोगका क्षेत्रहरू छन्। अबको आउँदो दिनहरूमा हामीले चाहेका क्रियाकलापहरू सबै VR को मदतले गर्न सकिन्छ जसले हाम्रो जीवन अझै सहज र रमाइलो बनाउन सक्छ।